Mijn hele leven lang onderzoek ik wat voor mij waar is en zeg ik vanuit oprechte bedoelingen precies waar het op staat. Ik heb van radicale transparantie en vasthouden aan mijn kompas en aan integriteit mijn leven gemaakt, inclusief tegenspraak leveren. Een voorwaarde volgens mij om taboes echt te doorbreken en om over de moeilijkste dossiers zoals schadelijke traditionele praktijken te kunnen spreken. Nu zal ik dat weer doen, niet alleen als vrijdenker en humanist, maar ook als ervaringsdeskundige, activiste en gewoon storyteller.

Wat ik niet ga doen, is jullie meenemen in mijn verhaal van slachtoffer tot overwinnaar en hoe ik 98% van wat me overkomen is in een familiesituatie met ideologie, heb kunnen gladstrijken. Voor de donkere stukken over het slachtofferschap, de diverse vormen van dwang en opofferingen verwijs ik jullie graag naar het boek Exodus uit de vuurtoren en het internet. Voor de call-to-actions, oftewel oplossingen om gesloten gemeenschappen open te breken en kinderen veilig te houden, verwijs ik jullie naar mijn TED talk en het platform The Integrity Talks.

Wat ik voor deze gelegenheid wel ga doen, is zeggen dat de Joodse ultra-orthodoxie nog altijd schadelijke traditionele praktijken kent. Daar moeten we naar omkijken. Al is er net als bijvoorbeeld in het Christendom in vergelijking met de Islam al een behoorlijk voortraject geweest van emancipatie, verlichting en secularisatie. Iets wat de ultra-orthodoxen angstvallig assimilatie noemen in plaats van adaptatie, progressie en beschaving. Met bovendien wortels in Noord-Afrika, Frankrijk, Oekraïne, Rusland (de Sovjet-Unie toen) en Italië kan ik jullie verzekeren dat schadelijke traditionele praktijken meeverhuizen over de planeet.

Nu spreek ik over ‘mijn groep’ – even voor het gemak en voor deze gelegenheid op die manier uitgedrukt. Want in het echte leven gaat dit nergens over, anders dan dat ik bij ‘shit’, met andere woorden, onrecht, voor mijn mensen in de bres zou springen – ook publiekelijk.

Nou weet ik niet of iemand van mijn groep zichzelf zo snel zou opblazen, of om zich heen zou schieten in Paradiso, Escape of Annabel. Even als tegenhanger op de aanslagen in Bataclan, Parijs. Ik denk ook niet dat mijn groep vandaag de dag zo snel aan vrouwelijke genitale verminking zou doen. Maar hey, you never know. Wie bijvoorbeeld de gemeenschap Lev Tahor in Amerika opzoekt, ziet dat er weinig verschillen zijn tussen wat voor groepen dan ook.

Laten we samen zeggen waar het op staat en de zaken benoemen – precies zoals ze zijn. Ik ga jullie geen onzin verkopen. Ik heb geen bedreigingen gehad zoals Lale Gül toen ik mijn boek uitbracht. Ik werd wel geboycot en op de persoon stukgemaakt door twee Joodse perslieden. Ik heb niet eens iemand gehad uit de ultra-orthodoxe kern die in mijn gezicht zei dat het walgelijk was, of dat ik overdreef of loog. Iedereen wist hoe waar het was.

Ongetwijfeld heb ik mensen die geen fan zijn en me maar al te graag de mond hadden willen snoeren, of hadden willen tegenwerken – liefst door de welbekende doofpot en dekmantel van liefde. Sommigen gooiden me uit LinkedIn – het enige sociale mediaplatform waar ik nog op zit – of maakten opmerkingen zoals: niet onder het tapijt schuiven? OK. Maar steeds in het publieke debat erover spreken? Waarom? Zie hier exact hoe hardnekkig mechanismen zijn. Want oh, denk toch aan antisemitisme. De vuile was houden we binnen. Die doofpot is overigens ook gebeurd.

Ik heb geen aversie jegens ‘mijn mensen’ in het algemeen. Sterker nog, van de overgrote, hardwerkende, slimme, expressieve, gastvrije, warme en uiterst zachtaardige meerderheid, soms sociaal-cultureel Joods en een andere keer iets traditioneel, kan ik zelfs nog intens houden. Al vind ik er niet automatisch belonging of vanzelfsprekende identiteitsconfirmatie, op basis van een gedeelde achtergrond waarin ik slechts geboren ben.

Geef mij maar de vrijgevochten geesten die buiten de matrix durven te leven. Of de filosofische types. Of de corporate jongens met oog voor ethiek, moraal en integriteit. Religie? Mwa. Ik heb als ultra-individualist, vrijdenker en humanist al langer terug voor de diversiteit en inclusiviteit van die brede, verbindende, civiele wereld gekozen en zal dat blijven doen. Het is het enige tastbare dat we hebben. Niets is het waard om onze humaniteit te verliezen.

Ik denk niet dat ik hierin zal veranderen, niet alleen omdat ik zo krankzinnig hard voor iedere millimeter vrijheid heb moeten knokken. Zoals acteur Rutger Hauer in de film Blade Runner het uitdrukt: “I’ve seen things you people wouldn’t believe.” Maar vooral omdat ik tot in mijn allerdiepste kern geloof dat we alle gesloten gemeenschappen – en gesloten omgevingen in het algemeen trouwens – open moeten breken.

Mijn rol is niet om aan cultuurrelativisme te doen en gebrek aan mensenrechten te faciliteren en in stand te houden. Mijn rol is om realistisch, gratievol en met urgentie als activist de noodklok te luiden. Om achter de schermen eerstelijns professionals en betrokkenen te adviseren, zodat ze weten waar ze op moeten letten en nog beter worden in wat ze doen – levens redden. Mijn rol is om uit te leggen aan het grotere publiek met zoveel keuzemogelijkheden en zelfbeschikking, soms met totale onwetendheid en onverschilligheid, dat het in die parallelle werelden niet alleen gaat om individueel leed. Die brandhaarden kunnen, als we niet uitkijken, allesverwoestend overslaan op het collectief.

Mijn groep doet zeer zeker aan eerwraak, isolatie, achterlating, uithuwelijken en huwelijkse dwang. Mijn groep doet aan vormen van ‘correctie’, oftewel mild tot hardnekkig geweld. En aan ‘ouders eren’, dus ouders hebben altijd gelijk. Aan hiërarchie en het patriarchaat. Mijn groep doet aan censuur op educatie, inclusie en diversiteit, informatievoorziening en het allerbelangrijkste, aan censuur op de algemeen geldende normen en waarden en wet- en regelgeving in een land.

Het zijn de eeuwenoude, religieuze regeltjes die gelden en de algemeen geldende normen en waarden en wet- en regelgeving in een land outcancelen. Regeltjes gemaakt door de baarden van toen, in combinatie met de baarden van nu, die voor de gemeenschap bepalen. Een systeem waarbij mannen de stenen zijn en vrouwen het cement, ook in de huiselijke setting en taakverdeling. Oftewel, waarbij het systeem van de mannen bepalend is. Waarbij de vrouwen gehoorzamen en de mannen ondersteunen om hun glorievolle zelf te zijn. Waar vervolgens als heersende, masculiene macht nog meer bepalends uit voortvloeit.

Leiders of familiehoofden die vaak goed zijn in dubbele gezichten vertonen. Naar de civiele maatschappij toe alsof alles koek en ei is en ze zeer zeker meegaan met de algemeen geldende normen en waarden en wet- en regelgeving in een land. Naar de ultra-orthodoxe gemeenschap toe met regels, brainwash, spinnenwebdwang, wedstrijdjes vromer dan vroom en klik je naasten, roddel en vergelding, uitsluiting, benauwende wees-braaf-en-dek-af-met-een-glimlach-tactieken, ken-je-plaats-gevechten en natuurlijk de bekende we-leven-het-beste-leven-van-waarlijke-waarheid-met-angst-en-bescheidenheid-voor-god-aanpak.

En daar dealen we maar mooi mee als maatschappij, als overheidsorganen en instanties. Waar de eerstelijns professionals en betrokkenen mee te maken krijgen, is vaak duivels. Daarom is het zo belangrijk om met mensen te werken die eruit zijn gestapt en precies kunnen uitleggen hoe het werkt. En met mensen die er nog in willen zitten als onderdeel van hun identiteit, maar de moed hebben om ergens voor te gaan staan. Daarom is het zo belangrijk om testen voor in gesloten gemeenschappen verplicht te stellen, waarmee we kunnen controleren of mensen zich aan de lokale normen en waarden en wet- en regelgeving houden, net zoals we inburgeringscursussen verplicht hebben gemaakt. En meer.

Nee, we zijn niet jullie gehoorzamende en onderdanige vrouwen. Nee, we lopen niet in de pas van de ijzeren dwang. Nee, we accepteren mechanismen zoals wegkijken of stilzwijgen niet meer. Ook wij zijn stenen en jullie mannen het cement. Met woorden in plaats van oorlog werken we namelijk aan transformatie, maatwerk en gelijke kansen in de allerlaatste, donkerste stukken van het geheel. Waarbij de stenen en het cement een samenspel worden van alle soorten categorieën die bestaan. Niet de United Nations, maar de United Temple for Humans (UTfH).

Dat zaken eeuwenlang op een bepaalde manier gegaan zijn en in stand gehouden, zegt niets over wat geschikt is voor nu. Vergeet sneaky machtsspellen. Natuurlijk is er niets mis met bijvoorbeeld klassieke verhoudingen tussen man en vrouw. Prachtig! Ik houd ervan en kan een man man laten zijn. En niet iedere blanke man of man met baard is een eikel. Kortom, nee tegen de fixed mindset en ja tegen de flexibele mindset.

Dan over recht van spreken. In deze verwarrende tijden van afbrokkelende stenen en verschuivend cement, soms verhardend en soms verzachtend, zitten er een hoop van ons op plekken waar ze helemaal niet horen te zitten. Een vertroebelde brei, vaak een puinzooi, waar we wat mee moeten.

• Als je journalist bent en deze thema’s aanhaalt zodat je een portfolio hebt om over te spreken, zonder ook maar één opoffering te hebben moeten maken. Als je management ervoor zorgt dat je aan tafel bij diverse tv-entourages je zegje kunt doen. In welke mate heb je dan recht van spreken?
• Als je jezelf omhoog neukt – de zaken benoemen hè, of op dubieuze wijze weet te promoveren op deze thema’s, of anderen op politieke wijze inzet, of andere niet integere praktijken erop nahoudt. In welke mate heb je dan recht van spreken?
• Als je in een wereld vol liberalisme, privilege, warmte, liefde en support bent geboren en alleen een normaal pad van eigen keuzes en ontdekking hebt bewandeld, zonder risicovolle ontworsteling. In welke mate heb je dan recht van spreken?
• Als je deze thema’s misbruikt en je eigen verhaal opklopt om erin te passen, oftewel een Amber Heardje. In welke mate heb je dan recht van spreken?

Zeggen jullie het maar. Ik ben geen jurist, noch maatschappelijk werker. Ik ken mijn plaats. Ik werk samen. Om zaken op te lossen, moeten we helderheid scheppen, ook over recht van spreken. Er is echt iets gaande mensen… We hebben elkaar immers hard nodig.

Dank jullie wel.

Zie ook dit artikel via NieuwWij.

Op 27 juni 2022 geef ik bovenstaande talk en ben ik onderdeel van een talkshow, georganiseerd door de Gemeente Rotterdam. Centraal thema is een terugblik op de aanpak schadelijke traditionele praktijken in de afgelopen vijf jaar en hoe nu verder de toekomst in. Naast de plenaire sessies zijn er diverse workshops, waarin allemaal verschillende onderwerpen aan bod komen. Voor de Gemeente Rotterdam is het een manier om input op te halen, waar het team vervolgens mee verder kan.

De bijeenkomst is tussen 13:00 en 17:00 in De Theaterschool. Adres is  Pieter de Hoochweg 222, 3024 BJ Rotterdam. Er is plek voor zeker 200 aanwezigen. Wees dus welkom. Ping me gerust en ik zorg voor de rest. Tot dan.