De Nederlandse samenleving biedt veel mogelijkheden, zekerheid en rust, mits we binnen de lijnen kleuren en het liefst normaal doen, want dan doen we al gek genoeg. Zaken lopen binnen de algemeen opgestelde structuren en volgens het alom geldende beleid. Veel moeilijker wordt het wanneer je een eigen(zinnig), non-conformistisch en enigszins exorbitant pad wil bewandelen. Overdreven en Amerikaans hoor je dan soms terug. Daarbij zullen vele lezers gelijk kunnen toevoegen dat ‘het menselijke verhaal’ in Nederland nog altijd bepalend is; zaken zoals kleur, afkomst, nationaliteit, sekse, leeftijd, klasse enzovoorts. Want dat is wie iemand is, toch? Verreweg van.

Grootst menselijk verlangen

Wie iemand echt is, komt tot uiting wanneer de persoonlijkheid en de innerlijke mens, volledig met elkaar in contact staan. De persoonlijkheid dient de innerlijke mens. Als je van minder spirituele formuleringen houdt, kun je zeggen: wanneer labels en veroordelingen wegvallen. Gezien worden voor wie je echt bent, mag wel het grootst menselijk verlangen zijn, op voortleven na. We zien de ander echter regelmatig niet zoals die is, maar zoals we denken dat die is, misschien wel omdat we onszelf niet zien zoals we echt zijn. Niet aandacht is goud, maar erkenning. Het is bovendien bijna een onmogelijke taak, omdat de ander zich doorlopend verder ontwikkelt en op elk willekeurig moment kan besluiten om te worden wat hij of zij het liefst wil.

Gezien en gewaardeerd worden

Ieder individu dat structureel vanuit de samenleving niet gezien en vrij vertaald gewaardeerd wordt, reageert daar anders op. De één wordt niet beloond voor topprestaties en vertrekt naar het buitenland. De ander merkt op dat talent helemaal niet automatisch komt bovendrijven zoals we elkaar naïef voorhouden en wordt op den duur ongemotiveerd of zuur. Langzaam vervaagt de betrokkenheid. Nog een ander ervaart politieke manifestaties op individueel niveau of publiekelijk, bijvoorbeeld in de vorm van tegenstand. Weer een ander verkeert in ernstige problematiek van identiteit, religie, huiselijke setting, gezondheidszorg, welzijn, isolement, of financiële zorg en keert zich steeds meer tegen andere mensen, met inhumane, destructieve en fundamentalistische of dwangmatige handelingen als gevolg.

Het begint bij jezelf

Vanuit spiritueel-psychologisch oogpunt wordt er verondersteld dat je aan je eigen terrein werkt en dat alles buiten jezelf precies is zoals het moet zijn. Sterker nog, het is volmaakt. Wil je het collectieve beïnvloeden, dan begint dat bij jezelf en bij een mooi en dankbaar leven leiden. Niet alleen het zichtbare zoals het gedrag valt onder iemands verantwoordelijkheid, ook de gedachten en woorden behoren tot de dagelijkse taken van het individu. Het levensdoel, ook wel de Levenswegformulering in mijn boek Levende sierlijkheid, stelt het individu centraal, zodat hij of zij weet wanneer zich aan de realiteit aan te passen en wanneer niet.

Spiritualiteit betekent echter niet de zaken niet benoemen. Er is niets mis met de yogamatten, groene sappen en meditaties, maar daar zullen de collectieve transformaties nooit alleen vandaan komen. Faux spiritualiteit brengt veel behagen, maar geen duurzame beweging. Dat merk ik graag op in het kader van een gebalanceerde modus voor mens en maatschappij.